CONCERTRECENSIE. Arifa – Voices from the East, Bimhuis Amsterdam, 21 februari 2014
“De muziek van Arifa reflecteert op een bepaalde manier onze moderne maatschappij met haar veelheid aan culturen”, vertelt klarinettist Alex Simu de dag voor de première van Arifa in Den Haag. Nu staan ze in het Bimhuis. Inderdaad maar liefst acht culturen – vanuit alle hoeken van Europa en de wereld – staan hier op het podium.
De deels in de Europese muziek en jazz gewortelde heren scharen zich om drie Oosterse vrouwelijke schoonheden. Je zou er bijna een bevestiging in kunnen lezen van de Westerse beeldvorming van de Oriënt als feminien en vrouwelijk (en het Westen als mannelijk). “Maar”, zo vertelt Simu, “in landen als Iran wordt openbaar zingen door vrouwen nog steeds als aanstootgevend ervaren en is het voor vrouwen veelal verboden te zingen in het openbaar. Vrouwen hebben daar minder rechten dan in onze Westerse samenleving. Dit is ook onderdeel van Arifa: om deze vrouwen een stem te geven en zichzelf te uiten zoals ze dat willen.”
Meervoud
‘Voices from the East’ heet de nu lopende tour. Stemmen in meervoud zijn het. Niet alleen drie gastmusici uit drie culturen (Niusha Barimani uit Iran, Meng Xiaoxu uit China, Vanya Valkova uit Bulgarije), maar ze zingen én bespelen ieder een exotisch (strijk)instrument dat de menselijke stem het dichtst lijkt te benaderen. De tweesnarige erhu (bespeeld door Xiaoxu) is daarvan wellicht het bekendste én treffendste voorbeeld.
De gracieuze sierlijkheid, lyriek en zang complementeren het instrumentale karakter van de band en doen alle recht aan de naamgeving van dit gezelschap. “Want”, zo vertelt Simu tijdens het concert, “Arifa betekent in het Arabisch en Perzisch ‘vrouwelijke schoonheid, elegantie en wijsheid’.”
Die schoonheid van Arifa klinkt nooit uitbundig of excessief, maar blijft altijd ingetogen. Alsof de kracht en bezieling van binnenuit komt en – om te kunnen blijven boeien – zich spaarzaam aan de oppervlakte laat zien. De rijke klankwerelden zijn in staat je geest tot rust te brengen, te kalmeren en de verbeelding te prikkelen.
De niet altijd te ontwarren mix aan stijlen, van Oosterse en Turkse muziek, Balkan, moderne-, klassieke muziek en jazz lijkt elkaar binnen Arifa moeiteloos te vinden en resulteert in een harmonieus geheel. Arifa verbindt Oosterse tradities met hedendaagse muziek en dus kijk je niet vreemd op als seriële muziek doorklinkt van een componist als Simeon ten Holt.
Brad Mehldau
Of als Franz von Chossy zijn affiniteit met een pianist als Brad Mehldau laat horen. Of als Simu op zijn klarinet razendsnelle lijnen meespeelt met één van de vrouwen of als de Chinese Xiaoxu met dezelfde intensiteit en furore als een Janine Jansen haar tweesnarige erhu bespeelt. De muziek van Arifa klinkt als een feestelijke kroning op het adagium dat muziek een universele taal is.
Maar om die universele taal klinkend te maken is heel wat componeer- en arrangeerwerk nodig. Dat is voor deze gelegenheid van de hand van Simu en Von Chossy. Gelijkheid en samenspel lijken daarin leidende principes. In dit gezelschap is niemand meer of minder dan de ander. Ook niet tijdens de solo’s die in een consequente structuur zijn ingepast. Die klinken doorgaans alsof een stem uit de menigte even op de voorgrond komt en weer opgaat in die menigte.
Wie zich temidden van die menigte bevindt laat zich onderdompelen in een rijkdom aan stijlen, invloeden en culturen. In dat brandpunt is geen oost noch west meer, geen heden noch verleden. Dat brandpunt ís Arifa.
www.arifamusic.com
Gepubliceerd op Jazzenzo.nl