INTERVIEW
Gepubliceerd op: Jazzenzo.nl
Datum: 20 juli 2015
Alsof de plek waar we Tineke Postma ontmoeten een hint is naar haar door de jury van de Buma Boy Edgarprijs bezongen kosmopolitisme: het in Chinese stijl opgetrokken Hotel Breukelen. Niets is minder waar. Het blijkt een praktische plek tussen de bedrijven door. En bovendien is de binnenkant van dit mondain ogende gebouw toch vooral comfortabel, nuchter en Hollands. Hollandse nuchterheid, de andere kant van de medaille, die de jury bewondert aan de persoon en het spel van Postma.
Relatief
Op de vraag wat Postma vindt van de combinatie van kosmopolitisme en Hollandse nuchterheid antwoordt ze: “Het is juist zo dat mijn kosmopolitisme me nuchterder maakt. Ik voel me enorm vereerd met het winnen van de Buma Boy Edgarprijs, maar als ik het vertel aan mijn Amerikaanse collega’s dan hebben ze van deze prijs nog nooit gehoord. Het is dus allemaal erg relatief. Aan de andere kant heb ik weinig met het Nederlandse begrip van nuchter zijn in de zin van gewoon doen. En ik heb dankzij mijn Amerikaanse collega’s snel kunnen afrekenen met valse bescheidenheid. Openlijk trots zijn op wie je bent en wat je kunt is daar zo gewoon. Het is ook goed voor me geweest om het stukje bescheidenheid los te laten. Ik ben in een bepaald opzicht wel nuchter, als ik het omschrijf als realistisch, serieus en toegewijd.”
En die toewijding heeft zeker bijgedragen aan het ontvangen van de prijs. “Naast de eer is het een stuk erkenning voor de muzikale reis die ik heb afgelegd én het is een sterke aanmoediging om die reis te vervolgen. Naast de eer voelt het dus ook als een verplichting om me waar te blijven maken. Het is heel inspirerend.”
“Voor de prijsuitreiking en het concert op 9 december aanstaande in het Bimhuis heb ik de afgelopen weken nagedacht over wat ik wil. Het concert zal in het teken staan van mijn Nederlandse, Europese en internationale samenwerkingen. Inmiddels speel ik al tien jaar met mijn Nederlandse kwartet, een band die inmiddels zo gesmeed is door de muzikale ontwikkeling die we door hebben gemaakt. Daarnaast een Europees project, mijn samenwerking met Jasper van ‘t Hof en zijn band Pili Pili. En van Europees naar internationaal: mijn samenwerking met Greg Osby en het recente album ‘Sonic Halo’. Een band die verder bestaat uit pianist Matt Mitchell, contrabassiste Linda Oh en drummer Dan Weiss. Weiss wordt voor deze gelegenheid vervangen door Terri Lyne Carrington, naast Osby één van mijn belangrijkste mentoren. Ook meteen de reden waarom ik hen heb uitgenodigd. Het was lastig kiezen tussen mijn Amerikaanse collega’s.”
Risico’s
De reis die Postma heeft afgelegd staat in het teken van het avontuur aangaan, de muziek een menselijke verdieping geven en ruimte bieden aan de verbeeldingskracht. “Avontuur, risico’s nemen en grenzen verleggen zijn voor mij belangrijke waarden. Grenzen verleggen moet hand in hand gaan met toegankelijkheid en communicatie met je publiek. Het moet geen navelstaarderij worden. Het contact met mijn publiek kan er ook in bestaan om te laten weten wat en waarom ik iets doe of wat me bezig houdt. Die betrokkenheid vind ik belangrijk. Het contact met mijn publiek haal ik ook aan als ik het voor mezelf spannend houd. Dat voelt het publiek. Het aangaan van dingen die je spannend vindt haalt een sterke concentratie naar boven. Dat is een winst. Als het uiteindelijk niet lukt geeft het een sterke impuls aan je ambitie om het een volgende keer wel te laten lukken. Die ambitie is ook een winst dus.”
De New Yorkse ervaringen van de afgelopen jaren zijn voor Postma van onschatbare waarde geweest en hebben haar ontwikkeling een extra impuls gegeven. “Wayne Shorter heeft me geleerd om met elke noot die je speelt iets te vertellen. Muziek draait om verbeeldingskracht. Tijdens een concert zei hij eens tegen mij: ‘Let’s start composing.’ En daarmee bedoelt hij dat je van elke solo een verhaal moet maken, improviseren wordt daninstant composing. Dat kun je ook omdraaien. Componeren is een vertraagde manier van improviseren. Dat wil zeggen dat het al spelend ontstaat. In beide gevallen gaat het over diezelfde verbeeldingskracht. Je beeldt je in hoe een emotie, een gevoel, een boek, een gebeurtenis of iets anders in het leven kan klinken als een muziekstuk en hoe het klinkt op de saxofoon of met mijn kwartet.”
Verwonderen
Verbeelding is voor Postma een manier om je te blijven verwonderen over dingen. Precies zoals een kind dat doet door te fantaseren. Postma: “Muziek is een manier om je te verwonderen over alles wat op je pad komt. Als je je verwondert kan alles een bron van inspiratie zijn. Dat is voor mij wat jazz is. Jazz is een muzikale verbeelding van die momenten van verwondering en nieuwe inzichten. In de (album)titels vind je dat natuurlijk ook terug. Zo verwijst ‘The Dawn of Light’ bijvoorbeeld naar het moment dat iets je begint te dagen, het inzicht dat er dingen op hun plek vallen. Jazz helpt mij het leven als een magische plek te zien. Een manier om in kinderlijke verwondering naar dingen te kijken. Het inspireert me daartoe. Dat hebben mijn bandleden ook, daarom voel je je tot elkaar aangetrokken. Je deelt dezelfde waarden.”
De kracht van het nu omschrijft Postma als de bewustwording in het moment. “Een doel hebben is goed, maar naarmate je ouder wordt komt het proces steeds meer op de voorgrond te staan. Leven gaat over bewustwording. Het is precies datgene waar je in jazz niet onderuit kunt. In het moment gebeurt het, daar heb je de interactie. Als je dat bewustzijn vergroot dan vergroot je daarmee ook het geluk dat je vindt in het moment. Het kan helpen om dat wat te forceren of bewust op te zoeken door de automatische piloot er af te gooien. Laat noten achterwege of speel gewoon eens niet. De ruimte die dan ontstaat is spannend. Iemand anders kan die ruimte dan innemen of niet. Het kan natuurlijk op allerlei manieren.”
Mensen
Boy Edgar wist destijds de kloof tussen de verschillende muziekculturen te overbruggen wat van een onschatbare waarde was voor de ontwikkeling van de Nederlandse jazz. Die openheid kenmerkt ook Postma. “Het is mijn missie om uit te dragen dat jazz echt voor iedereen toegankelijk is als je je er maar voor openstelt. Jazz mag voor sommigen een elitair karakter hebben of de indruk wekken dat het voor een selecte groep is, maar dat doet geen recht aan de muziek. Musici zijn in de eerste plaats mensen. Het zijn mensen die muziek maken. Andersom zou je ook kunnen zeggen dat muziek menselijker maakt, het is een manier om uitdrukking te geven aan wie je bent. Maar dat gaat natuurlijk niet zonder het ambacht en zonder het tot in de puntjes beheersen van je instrument.”
Ambassadeur
Maar ook op een andere gebieden ziet Postma mogelijkheden om bruggen te bouwen. “Ik wil me in de toekomst meer gaan bezighouden met het bereiken van doelgroepen buiten festivals en jazzclubs om. Ik heb stevige educatieve ambities die heel diverse doelgroepen – van klassieke musici, zangeressen tot kleine kids – bedienen. Ik ben ambassadeur voor World Vision dat zich inzet voor de toekomst van kinderen in ontwikkelingslanden. Daarnaast ben ik met VluchtelingenWerk Nederland in gesprek. Bij beide organisaties kijk ik op termijn welke rol muziek kan krijgen bij het helpen van deze kinderen en vluchtelingen.”
Het geldbedrag dat verbonden is aan het winnen van de Buma Boy Edgarprijs zet Postma in voor het maken van een nieuw album waarop nieuwe arrangementen zullen klinken. Daarbij zoekt ze de samenwerking op met arrangeurs, orkesten en wil ze nieuwe projecten tot stand brengen die verder gaan dan de intieme bezetting van de kwartetformatie.
De uitreiking van de Buma Boy Edgarprijs en het door Postma samen te stellen concert in het Bimhuis vindt plaats op woensdag 9 december 2015. De tour die verbonden is aan de prijs vindt plaats in het voor- en najaar van 2016 met respectievelijk de band Sonic Halo en haar Nederlandse kwartet.
www.tinekepostma.com
Gepubliceerd op Jazzenzo