Ik herinner me de tijd zonder Facebook en sociale media, en zelfs zonder een computer (voor mij dan). Ik zat op de kunstacademie en ik dacht een computer alleen nodig te hebben als ik m’n afsluitende scriptie zou moeten schrijven. Zat je op de afdeling vormgeving of wilde je video’s of films maken dan had je een computer nodig, maar anders ging ook prima zonder.
In m’n laatste jaar kreeg ik van een vriendin een laptop die precies deed wat ik nodig had: tekstverwerken. Ik herinner me dat ik de voordelen van deze noviteit (vergelijk het met ponskaarten, stempels of gewoon met de hand schrijven) flink uitbuitte. De delete-knop, het knippen en plakken, het herschrijven, herordenen, eindeloos rangschikken, lappen tekst onderaan bewaren in de hoop het nog nodig te hebben. Later printte ik de tekst en knipte het met een schaar in stukjes om het toch gemakkelijker te kunnen ordenen.
Die eerste ervaring met een computer doet me denken aan wat Austin Kleon schrijft in Steal like an artist:
De computer brengt de opgejaagde perfectionist in ons naar boven, we beginnen ideeën te bewerken voordat we ze hebben.
De computer heeft ook in mijn leven de overhand gekregen. Het enige dat nooit door eentjes en nulletjes is vervangen zijn m’n notitieboekjes. Totdat ik vorig jaar, geïnspireerd door het boekje dat ik zonet noemde, meer en meer analoog ben gaan werken. Ik experimenteer hiermee om zelf te ervaren wanneer met de hand werken voordelen heeft en welke voordelen het oplevert.
Zelfs het schrijven van deze blog doe ik niet meer op de computer. Sinds m’n vorige blog schrijf ik de draft volledig uit met de hand. Voor de concentratie en aandacht lijkt dat veel op te leveren. Het heeft ook als beperking (voordeel) dat je geen delete-knop kunt gebruiken. Zoals ook Stanley Donwood (ontwerper van de covers van de Radiohead albums) opmerkte:
We did “OK Computer” on a computer with a tablet and a light pen. We had this rule when we couldn’t erase anything. It was great […] I’m trying to write another book and I’m going to do that on a type writer because then I can’t delete it.
Maar als je fysiek werkt (of je nu schrijft, tekent, danst, muziek maakt) gebruik je ook meerdere zintuigen die samenwerken (voelen, horen, ruiken, zien). Volgens onderzoek activeert het ook meerdere gebieden in je brein. Heel letterlijk is de grens tussen schrijven en tekenen ook veel kleiner als je het met de hand doet, zoals droedelen (doodling) bijvoorbeeld laat zien.
Het activeren van meerdere zintuigen kan je ook als strategie gebruiken om je creativiteit beter te kunnen beoordelen. David Sedaris geeft in dit artikel inzicht in zijn schrijfproces waarbij het constant hardop lezen een essentieel onderdeel is. Met als doel om meer op afstand je eigen resultaat te kunnen observeren:
Reading is important when you’re trying to write because then you can look at what’s in a book and remind yourself, “Hey, I’m young; I just started, and it’s gonna take me a long time, but boy, look at the difference between this and that.”
En bovenal geeft het vooral veel rust, je krijgt er gratis aandacht voor terug en je hebt het gevoel dat je echt iets hebt gemaakt. Er zit geen glasplaat tussen jou en je creatie.