Bij het doorbladeren van het boek Mastermind: How to Think like Sherlock Holmes viel m’n oog op dit citaat dat voor mij de paradox van aandacht samenvat:
Perception comes in two flavors, passive and active, and the distinction is not the one you might think. […] As passive perceivers we just observe […] The word passive can be misleading, in that there is nothing passive about [t]his concentrated perception.
De actieve vorm van aandacht heeft vaak weinig te maken met observeren:
[…] Trying to run all over the place and not miss a thing. […] A state where you seem to be active and productive, but are actually doing nothing to its fullest potential, spreading thin your attentional resources.
Ludwig Wittgenstein zei iets vergelijkbaars (in Philosophical Investigations):
Don’t think, but look!
Wat (in lijn met Jung) kan worden samengevat als:
Don’t judge, but perceive!
Alleen kijken en alleen luisteren (en niets anders dan dat) noemt Konnikova passief observeren:
As passive observers, we are not doing anything else; we are focused on observing. A better term in my mind would be engaged passivity.
Het is de open en creatieve manier van aandachtig zijn, die me herinnert aan wat de Amerikaanse cartoonist en auteur Lynda Barry eens omschreef als:
A state of mind when you’re listening to a joke, you have to keep your mind open to all details, because you do not know which detail will be the punchline.
Volgens schrijver en communicatie-expert Julian Treasure zou luisteren op school geleerd moeten worden. Hij zegt dat we luisteren aan het verleren zijn en heeft een aantal tips die je kunt gebruiken om op een meer open, creatieve en dus passieve manier te leren luisteren. Ik heb ze hier kort samengevat:
- luister elke dag 3 minuten in stilte om je oren te resetten
- luister naar verschillende kanalen, zoals een mixer of een orkest verschillende kanalen en instrumenten heeft
- geniet van alledaagse geluiden
- oefen bewust met luisterposities: bijvoorbeeld de actieve en passieve vorm van aandacht, kritisch of empathisch
- het acronym RASA (Receive, Appreciate, Summarize, Ask)
Bekijk zijn TED-lezing 5 Ways to Listen Better: