Momenteel lees ik het boek The Creative Habit van danser en auteur Twyla Tharp. Een boek dat past in het idee dat de basis van creativiteit voor een groot deel wordt gevormd door routines en gewoonten. Dat is ook de insteek van het boek Daily Rituals van Mason Currey (of bijv. het boek Tools of Titans van Tim Ferriss).
Aristoteles vat de kracht van herhaling kernachtig samen als hij zegt:
We are what we repeatably do. Excellence, then, is not an act, but a habit.
Het had de titel kunnen zijn van het eerste hoofdstuk van The Creative Habit waarvan de beginregel luidt: “I begin each day of my life with a ritual …” Twyla Tharp beschrijft haar dagelijkse ochtendritueel dat haar voorbereidt op haar dag en het creatieve werk. Elke dag weer. Precies dezelfde tijd. Steeds hetzelfde ritueel.
Iets tot een ritueel maken heeft een groot voordeel:
Turning something into a ritual eliminates the question: Why am I doing this?
Je kunt het zien als een manier om blokkades uit te bannen, zoals schrijver John Adams eens zei:
I find basically that if I do things regularly, I don’t have writer’s block or come into terrible crises.
Of de kracht van routine te ervaren als een vorm van hypnose, zoals schrijver Haruki Murakami het beschrijft (in Daily Rituals):
I keep this routine every day without variation. The repetition itself becomes the important thing; it’s a form of mesmerism. I mesmerize myself to reach a deeper state of mind.
Als er één routine is die ik steevast handhaaf dan is het de ochtendroutine. Ik voel me wat verloren als ik het niet doe. Een ochtendroutine geeft me kracht, het is een voorbereiding op de dag, het voelt alsof dingen gedurende de dag veel meer op z’n plek vallen.
Het helpt me ook om me er af en toe bewust aan te herinneren wat de voordelen er van zijn. Twyla Tharp noemt een aantal in haar boek:
- door automatisch te starten stel je jezelf niet de waarom-vraag
- het is een voorbereiding op je dag, je werk, je creatieve werk
- je verwisselt je twijfel en angst voor comfort en routine
- je krijgt er een van de meest fundamentele behoeften voor terug: zelfvertrouwen
Het heeft voor mezelf een tijd geduurd voordat ik een routine had die bij mij past. Ik heb geleerd dat tijd een belangrijk aspect is en dat een vaste volgorde belangrijk is om niet na te hoeven denken over wat het volgende is wat je gaat doen. Het is misschien de paradox van creativiteit: om vrij te zijn heb je structuur nodig.
Op dit moment ziet mijn ochtendroutine er als volgt uit:
- 5 minuten: Iets wat ik het liefst doe als ik tijd voor mezelf heb: piano spelen. Het liefst klassieke muziek, zoals Bach. Vijf minuten lijkt kort, maar het gaat om de start (vaak is het begin de drempel) en de aandacht die je het geeft.
- 20 min: Morning Pages. Het idee komt van regisseur, producer en schrijver Julia Cameron, auteur van The Artist’s Way. Ik heb het boek niet gelezen, maar het principe van Morning Pages spreekt me aan. Het is een vorm van “automatisch schrijven”. Zonder plan gedachten opschrijven, zoals waar je gisteren aan dacht, wat je vandaag nog moet doen, een vriend die je wilt bellen. Gedachten die weinig met creativiteit te maken lijken te hebben, maar die je geest leeg maken. En het is een manier om naar jezelf te luisteren.
- 30 min: Schrijven in mijn dagboek (vaak geïllustreerd met bijvoorbeeld knipsels uit kranten, rommel op m’n bureau, eigen krabbels in de kantlijn, tekeningen, e.d.) en het uitschrijven van invallen en notities van de vorige dag. Schrijver David Sedaris en Austin Kleon zijn hierin een inspiratiebron, ze delen openlijk hun schrijfproces, dat begint bij het bijhouden van een dagboek.
- 30 min: Een eigen project waar ik op dat moment mee bezig.
En repeat …