Mijn vorige blogpost was een citaat van filmacteur Viggo Mortensen, ik vind het één van de mooiste manieren om te kijken naar creativiteit. Het levert ook een aantal voordelen op. Ik leg in deze blogpost uit waarom het waardevol is om op deze manier naar kunst en creativiteit te kijken.
Viggo Mortensen zei:
To be an artist, you don’t have to compose music or paint or be in the movies or write books. It’s just a way of living. It has to do with paying attention, remembering, filtering, filtering what you see and answering back, participating in life.
Eigenlijk zegt hij dat kunst voor een kunstenaar niet hoeft te gaan over wat hij maakt, maar hoe zijn werken tot stand komen. Het proces van maken, de manier van werken, de manier van leven. Dat alles wordt bepaald door de manier hoe je aandachtig kunt zijn. Aandachtig voor alles wat er op je pad komt, wat jouw fascineert of ontroert, aandacht voor het verleden, aandacht voor herinneren, aandacht voor de wereld, aandacht voor jezelf, aandacht voor nieuwe dingen.
Ook zoals kunstenaar en muzikant Laurie Anderson zei:
Art is about paying attention
Een kunstenaar zou je kunnen zien als een expert in aandacht, iemand die heeft geleerd om zonder vooringenomenheid en oordelen te kijken naar de wereld en hierop antwoordt door iets terug te geven. In de vorm van een kunstwerk, een optreden, een muziekstuk of een act.
Niet alleen voor de kunstenaar draait het om aandacht, maar het kunstwerk zelf is een uitnodiging om de aandacht voor even vast te houden. Het is een uitnodiging om aandacht aan de wereld te geven zoals een kunstenaar dat doet.
En het is een manier om aandacht te hebben voor wat er in jou omgaat bij het zien of beluisteren ervan. Muziekproducent en muzikant Brian Eno zei het eens zo:
Stop thinking about art works as objects, and start thinking about them as triggers for experiences.
Jezelf openstellen voor het onbekende is aandachtig zijn zonder oordelen.
Als je kunst leert zien vanuit dit idee – als een manier van leven, van aandacht geven, herinneren en filteren – dan leer je wat creativiteit kan betekenen op welk gebied dan ook.
Je leven, je werk, je kunst, je liefde, je relaties, je vakanties, je vrije tijd, je hobby’s.
Het voordeel van dit idee is dat het verschil tussen kunstenaar en toeschouwer (of luisteraar) ook kleiner wordt. Als je leert vanuit deze houding naar het leven en kunst te kijken dan zul je ook ontdekken dat je het zelf al doet, in welke vorm dan ook. Je hoeft geen kunst te maken om kunstenaar te zijn. Misschien houd je een dagboek bij, verzamel je gedichten of noteer je invallen die je hebt als je onder de douche staat, wandelt of fiets.
Ga maar eens na. Manieren om aandachtig te zijn, te filteren en van hieruit te antwoorden:
- Een dagboek bijhouden om later ideeën uit te kunnen halen voor een verhaal dat je misschien eens gaat schrijven
- Het verzamelen van foto’s en knipsels om er later iets mee te doen
- Een medewerker die eerst luistert naar verschillende ideeën om de beste er uit te halen en dat in een voorstel verwerkt
- Een vriend die eerst luistert voordat hulp aangeboden wordt
- Een acteur die een eigen emotie moet doorleven om het personage overtuigend neer te kunnen zetten
- Een musicus die zo geoefend is in luisteren dat hij of zei spontaan kan inspelen op de ander
- Een ondernemer die vanuit zijn eigen waarden een onderneming begint en daarmee iets van zichzelf terug geeft aan de maatschappij
- Een designer die zich een tijd ontvankelijk opstelt voor nieuwe invloeden om tot een nieuw ontwerp te komen
Als je kunst ziet als een manier van kijken, waarnemen, herinneren en filteren van de wereld en van daaruit iets teruggeeft aan de wereld, dan ben je zelf niet langer toeschouwer maar neem je deel aan het creatieve proces.
Er schuilt een kunstenaar in iedereen.