Afgelopen week zag ik deze video met de Israëlische choreograaf en danser Ohad Naharin (die de Gaga Movement ontwikkelde). En dan gebeurt het dat je tussen de soepele bewegingen iets opvangt waarvan je meteen recht in je stoel gaat zitten, naar je dichtsbijzijnde potlood grijpt, de punt nog even extra aanscherpt en je dagboek erbij pakt.
Video op pauze. Dit schreef ik op:
We don’t need to do much. We can turn on the volume of listening and then very delicate stuff can become wow.
Ik vond de uitspraak mooi omdat het mij veel vertelt over creativiteit. Weet je de volumeknop van het luisteren te vinden dan kan dat je leven verrijken. Naharin gelooft in de understatement. Doe minder. Luister meer. Naar je lichaam bijvoorbeeld. De ene knop zet je wat lager en de andere wat hoger. Maar kun je de knop van het luisteren naar jezelf eigenlijk wel aanzetten? En hoe doe je dat?
Voor de meesten van ons en ikzelf is het waarschijnlijk beter om allereerst twee andere knoppen zachter te zetten. Die zorgen namelijk voor herrie en ruis. Ze overstemmen je creativiteit.
De ene knop is, het klinkt misschien voor de hand liggend, die van de afleiding. Die constante focus naar buiten. Altijd op zoek. Naar gevaar of het laatste nieuws. Het moment dat je je laatste berichten checkt of een tussendoortje neemt. Hoe luidt staat die volumeknop?
Ga voor een week op dieet. Choreograaf en danser Twyla Tharp stelt dat voor in haar boek The Creative Habit. Voor je creatieve gezondheid. Ga voor een week op dieet en ontdoe jezelf van alle afleiding en ruis. Laat je computer ‘s ochtends vaker met rust, kijk een week niet in de spiegel, kijk een week niet op je horloge.
Maar als je die knop iets lager kunt zetten dringt de herrie zich nog steeds aan je op. Waarom? Het is het geluid van je innerlijke criticus en je ego. Schrijver Anne Lamott noemt die de Radio Station KFKD (K-Fucked). De grootste stoorzender die je afhoudt van je eigen creativiteit.
If you’re not careful, station KFKD will play in your head twenty-four hours a day, nonstop, in stereo. Out of the right speaker in your inner ear will come the endless stream of self-aggrandizement, the recitation of one’s specialness, of how much more open and gifted and brilliant and knowing and misunderstood and humble one is. Out of the right speaker will be the rap songs of self-loathing, the lists of all the things one doesn’t do well, of all the mistakes one has made today and over an entire lifetime, the doubt , the assertion that everything that one touches turns to shit, that one doesn’t do relationships well, that one is in every way a fraud, incapable of selfless love, that one has no talent or insight, and on and on and on.
Deze staat bij mij elke ochtend aan als ik achter m’n bureau zit, soms staat de volumeknop hoog en soms wat lager.
Rituelen helpen dan om deze volumeknop wat zachter te zetten. Maak een wandeling, mediteer of doe een geleide meditatie, haal een aantal keer diep adem, maak een altaar als dat bij je past of steek een kaars aan. Er zijn tal van manieren om de demonen buiten te houden. Ga dansen of zoek op Youtube een filmpje met onweersgeluid en regen en zet dat aan voor een tijdje op. Doe wat bij jou past.
Hoe vind je jouw volumeknop en hoe zet je die van je eigen luisteren wat hoger?