Afgelopen jaar ben ik talloze rituelen begonnen, kleine gewoonten die gemakkelijk in m’n dag in te passen zijn. Van het doen van een ochtendwandeling, het maken van een todo-lijstje voor het slapen gaan (dat je bovendien sneller in slaap doet vallen), het doen van affirmaties in de ochtend tot creatieve rituelen zoals het schrijven van Morning Pages (Julia Cameron), het maken van tekeningen of de ochtend te beginnen met 5 minuten achter de piano.
Ze kosten me doorgaans niet meer dan 5 minuten (een wandeling doe ik liever wat langer).
Afgelopen week bladerde ik door het boek The Creative Habit van danser en choreograaf Twyla Tharp en raad eens waar één van de eerste hoofdstukken over gaat. Inderdaad. Rituelen.
Twyla Tharp zweert er zelfs bij. Zonder haar dagelijkse ritueel kan de dag eigenlijk niet beginnen.
Ritueel als voorbereiding
Twyla Tharp ziet een ritueel als een voorbereiding. Als de start van de dag (of iets dat je in die dag doet). Het is niet wat je die dag herhaaldelijk doet, maar wat je doet als voorbereiding op je werk. Als je dagelijks aan yoga doet, dan is niet yoga het ritueel, maar bijvoorbeeld het aansteken van de kaars die je helpt toegewijd aan je yoga te beginnen.
Candle – Click – Yoga
Ander voorbeeld. Misschien las je moeder jou vroeger wel een verhaal voor waarmee je prompt in slaap dommelde.
Story – Click – Sleep
Iedereen houd er kleine dagelijkse rituelen op na, vaak zonder je er van bewust te zijn. Als ik het boek Daily Rituals mag geloven zijn creatieven degene die bij uitstek gebruik maken van rituelen als onderdeel van het creatieve proces. Filmmaker Woody Allen bijvoorbeeld die onder de douche werkt aan een plot en creatieve ideeen uitwerkt of neuroloog en schrijver Oliver Sacks die een notitieblokje bij zijn bed houdt om herinneringen aan dromen of nachtelijke gedachten in te kunnen opschrijven.
Volgens Twyla Tharp kan een ritueel je een mate van comfort geven en kan je angsten verminderen. Met een ritueel beinvloed je de condities waarmee je jouw zelfvertrouwen kan laten groeien.
Geen wonder waarom creatieven hier gebruik van maken. Iets nieuws bedenken, vaste patronen loslaten of uit het vertrouwde stappen brengt namelijk onzekerheid en angst met zich mee. Dat zit ingebakken in ons brein: het vertrouwde behouden en het nieuwe met enige scepsis bekijken.
Comfort dus. En om zelfvertrouwen te kweken.
Een ritueel kan volgens Twyla Tharp één van de belangrijkste obstakels voor creativiteit verminderen, namelijk angst (voor het nieuwe en onbekende). En het kan volgens haar een remedie zijn tegen afleiding.
Het is niet voor niets dat het één van de eerste hoofdstukken over rituelen gaat omdat weten hoe je jezelf voorbereidt op creatief werk de helft van het creatieve werk is.