Eerder tekende ik de palm van mijn hand volgens de manier hoe Kimon Nicolaides het eens omschreef in zijn boek The Natural Way to Draw (1941). Zonder te kijken naar je eigen tekening – je kijkt alleen naar het object dat je tekent – probeer je voor 5 minuten de contouren en lijnen na te tekenen. Omdat je niet mag kijken naar je eigen tekening kun je niet controleren wat je doet (en of je het goed doet). Je zogenaamde linker hersenhelft (de rationele, controlerende helft) zet je even buiten spel.
Een visueel journal met de 1-minuut tekening
Visueel journal met de 1-minuut tekeningOm voor jezelf de drempel te verlagen voor creatief werk kan het helpen een klein startritueel te doen. Een van m’n favoriete creatieve rituelen is de 1-minuut tekening. Door iets simpels te doen verlaag je de drempel. En als je het herhaalt wordt het steeds gemakkelijker om in de flow te komen. Ik deed dit startritueel afgelopen maand elke ochtend. Als start van de dag. Leg de dagen achter elkaar en je krijgt een visueel journal van de week of maand. “Een visueel journal met de 1-minuut tekening” verder lezen
Journaling als ochtendritueel
Wil je meer focus gedurende de dag, dan kan journaling een goede manier zijn. Ik doe deze sinds enkele maanden. Ik beantwoord vragen in de ochtend:
- Ik ben dankbaar voor …
- Wat zou bijdragen aan een geweldige dag vandaag?
- Dagelijkse affirmatie, Ik ben …
En deze aan het einde van de dag:
- 3 geweldige dingen die vandaag gebeurden
- Wat had de dag nog beter gemaakt?
Het zijn vragen uit The Five Minute Journal. Het antwoord op die laatste is vaak niet meer dan een wandeling, sport, opruimen, relaxen … (zo eenvoudig kan het zijn om je dag iets beter te maken).
Best-selling auteur Tim Ferriss legt hier uit hoe het werkt.
Precies één minuut
Elke ochtend zet ik de timer voor 1 minuut en maak ik een tekening op een vierkant kladblaadje. Het digitale geluid van de timer aan het einde van de minuut gaat altijd samen met een gevoel van teleurstelling. Nu al? Maar voor niet minder en ook niet meer dan een minuut neem ik even de pen en zo’n blaadje. En precies die minuut helpt me om niet na te denken en dat werkt bevrijdend. Beperkingen zijn juist goed als je momenten van vrijheid opzoekt.
Rituelen zijn een creatieve manier om angsten te leren beheersen
Ik geloof dat creativiteit veel gewoner is dan we doorgaans denken. Veel te vaak wordt creativiteit op een voetstuk geplaatst en in verband gebracht met verheven idealen, zoals kunst of innovatie. Maar voor een kind is creativiteit doodnormaal. Voor onze verre voorouders was creativiteit vooral ook een manier om te kunnen overleven. En creativiteit vinden we overal terug in het leven van alledag.
Creativiteit is verweven met het leven. Ook als je terugblikt in de tijd, dan kun je zien hoe creativiteit verweven was met het leven van alledag. Vaak in de vorm van rituelen om verbinding te zoeken en contact te maken met het leven, de gemeenschap en het hogere. “Rituelen zijn een creatieve manier om angsten te leren beheersen” verder lezen
Goed advies vind je overal …
Goed advies. Doe meer van hetzelfde. En waar jij gelukkig van wordt. Als je meer kunt doen van hetzelfde zul je ook ontdekken dat vernieuwing juist zit in de herhaling. Prettig om zo’n advies spontaan tegen te komen. Ik leerde dat Carmell McConnell een Britse auteur en campagnevoerder is met focus op kinderarmoede, onderwijs en welzijn. En oprichter van Magic Breakfast.
De wereld van short cuts en quick wins
De wereld van het internet staat vol met short cuts en quick wins: “doe dit en je wordt gelukkiger”, “doe dat en je zult tijd besparen om nog leukere dingen te doen”.
Oftewel:
Doe iets kleins en ontvang iets groots.
Alles wat op een short cut lijkt – schreef auteur Seth Godin eens – is meestal een omweg, een omleiding of vaak ook een afleiding van waar het echt om gaat. Noem het uitstelgedrag. “De wereld van short cuts en quick wins” verder lezen
In het moment zijn …
In het moment zijn … het wordt zo gemakkelijk gezegd. Probeer het eens om je aandacht te richten op het hier en nu. Je gedachten zullen zich ergens bevinden tussen toekomst (“dan en dan …”) en verleden (“toen en toen …”).
Denken aan de toekomst haalt je uit het moment. Denken aan het verleden precies zo. Je zou denken dat het heden zich ergens bevindt tussen toekomst en verleden.
De Chinese wijsgeer Lao Tzu zei het als volgt: “In het moment zijn …” verder lezen
Start je dag met een klein ritueel
Een ritueel als start om iets te beginnen kan zo eenvoudig zijn:
- Haal drie keer diep adem
- Doe een wens (voor iets waar je mee begint of voor de dag)
- Schrijf de wens op kladpapier (of een virtuele notitie)
- Sluit nu het briefje en zeg je wens drie keer hardop
Je bent klaar om je dag, werk, opdracht, week of taak te beginnen. Herhaal het ritueel elke keer als je er mee verder gaat (of op vaste momenten).
Ochtendrituelen: Als je de ochtend wint, win je de dag
Afgelopen week beluisterde ik de The Tim Ferriss Show (podcast #105). Tim Ferriss is de auteur van o.a. Tools of Titans (2016), waarin hij op zoek gaat naar de geheimen achter het succes van experts. Eén van die adviezen is het hebben van alledaagse routines en rituelen, waarvan een ochtendritueel één van de meest gebruikelijke is.
In aflevering #105 deelt Tim Ferriss zijn eigen ochtendroutine. “Ochtendrituelen: Als je de ochtend wint, win je de dag” verder lezen
Een foto als bron van inzicht en herinneringen
Ik vond deze oefening gisteren op het prikbord boven m’n bureau, het was me een lange tijd niet opgevallen, maar nu was het alsof het mij koos. Het is een schrijfoefening, maar je kunt er ook een tekenopdracht van maken en de vragen ernaast leggen. Terugkijken aan de hand van je herinnering kan je veel vertellen over jezelf en de “lens” waardoor jij de wereld bekijkt. Doe het bijvoorbeeld voor een week (elke ochtend 5 minuten). “Een foto als bron van inzicht en herinneringen” verder lezen
Rituelen, rituelen, rituelen …
Afgelopen jaar ben ik talloze rituelen begonnen, kleine gewoonten die gemakkelijk in m’n dag in te passen zijn. Van het doen van een ochtendwandeling, het maken van een todo-lijstje voor het slapen gaan (dat je bovendien sneller in slaap doet vallen), het doen van affirmaties in de ochtend tot creatieve rituelen zoals het schrijven van Morning Pages (Julia Cameron), het maken van tekeningen of de ochtend te beginnen met 5 minuten achter de piano.
Ze kosten me doorgaans niet meer dan 5 minuten (een wandeling doe ik liever wat langer). “Rituelen, rituelen, rituelen …” verder lezen
Ochtendritueel: keer het ondersteboven
Afgelopen week begon ik een nieuw ochtendritueel. Elke ochtend voor mijn dag begint zette ik m’n timer voor 5 minuten en maakte ik een tekening. Ik gaf mezelf de opdracht om gedurende een week elke ochtend een zgn. Upside Down Drawing te tekenen, zoals ik dat ook eerder deed. Je tekent iets ondersteboven, je kunt even minder vertrouwen op je verworven vaardigheden en gebaande paden bieden weinig houvast. Betty Edwards (auteur van Drawing on the Right Side of the Brain) geeft aan dat je met deze manier kijken (en tekenen) niet kunt vertrouwen op je linker hersenhelft. “Ochtendritueel: keer het ondersteboven” verder lezen
Leer te midden van je inspiratiebronnen (of waarom je geen zelfhulpboeken nodig hebt)
Zelfhulpboeken en handboeken zijn een beetje verdacht. Er is een grote markt voor en ze zijn overal te koop, maar met creativiteit heeft het doorgaans weinig te maken. Het staat misschien wel haaks op wat creativiteit is. Vraag het eens aan een kunstenaar of schrijver. Heb je ooit een kunstenaar of schrijver ermee rond zien lopen? Die kans is best klein. Wat kunnen we leren van creatieven? Hoe leren zij?
Het simpele antwoord vanuit de creatieve hoek zal ongeveer zijn: als je ergens goed in wilt worden omring je dan met jouw voorbeelden en inspiratiebronnen. Wil je een goede verhalenschrijver worden, lees dan geen “Leer te midden van je inspiratiebronnen (of waarom je geen zelfhulpboeken nodig hebt)” verder lezen
Leer niet creatief te denken (leer anders te denken over creativiteit)
Creatief denken is tegenwoordig een handig hulpmiddel voor van alles en nog wat. Wat er meestal onder verstaan wordt is niet zozeer een manier van denken (ondanks de suggestie die het wekt) maar bepaalde tools, spelregels, stappen, technieken of interventies die ons denken uitdagen. Een soort van ontdenken, omdenken of losdenken.
Maar creatief denken als een denkactiviteit zien is wat verraderlijk.
Je kunt namelijk niet zeggen: “Ik ga nu even creatief denken.” “Leer niet creatief te denken (leer anders te denken over creativiteit)” verder lezen
Kunst spreekt niet voor zich (het zijn de verhalen die dat doen)
Kunst spreekt voor zich. Het is één van de versleten motto’s die je nog maar al te vaak hoort.
Als kunst iets doet dan is het je voor raadsels stellen. Niet alleen voor de toeschouwer maar ook voor psychologen die het fenomeen bekijken.
Paul Bloom probeert dat raadsel te ontwarren in deze lezing.
Hoe verklaar je nu dat het meest besproken “Kunst spreekt niet voor zich (het zijn de verhalen die dat doen)” verder lezen
Iedereen wil authentiek zijn (maar is dat wel zo belangrijk)
Authenticiteit. Hoe vaak hoor je het woord, lees je het of denk je dat het goed is jezelf authentiek te noemen?
Jezelf prijzen om je authenticiteit en uiting geven aan hoe je je vandaag voelt (even los van je echte vrienden) vind ik nogal waardeloos. Het is even veranderlijk als het Nederlandse weer. En wat heeft een ander er aan?
Net zo waardeloos vind ik het idee dat wordt verkondigd over kunstenaars die hun meest authentieke zelf zouden laten zien, hun diepste zelf uiten of doen aan zelfexpressie. Als je dan een keer down bent dan is kunst de uitgelezen kans om hier uiting aan te geven. Ik hoor die onzin al m’n hele leven in allerlei variaties. Een loodgieter zegt ook niet: “vandaag voel ik me iets minder, dus ik gooi er wat boosheid tegenaan vandaag”. “Iedereen wil authentiek zijn (maar is dat wel zo belangrijk)” verder lezen
Muziek als geschenk (draag het op aan een goede vriend)
Geen ochtend zonder Bach. Elke ochtend speel ik voor 5 minuten en probeer me te houden aan dit ochtendritueel.
Elk nieuw stuk draag ik op aan een goede vriend. Ik stuur het stuk zoals ik een postkaart zou versturen. Ik geloof dat kunst hier over gaat: het is een gift en een gave en het is een klein geschenk dat geen 1000 likes verdient maar één attente en hartelijke luisteraar.
Boeken over kunst en de kunst van het geven: The Gift (Lewis Hyde), Giving it all Away (David Green)
Probeer ook eens niet origineel te zijn (alleen dán ben je het)
Het is niet erg origineel om origineel te willen zijn, hoorde ik laatst iemand zeggen. Daar zit zeker wat in. Probeer maar eens origineel te zijn, het zal je niet meevallen. Denk maar eens na over wat jouw signatuur is. Het kan best beklemmend zijn.
Beter is om goed te worden in het imiteren en kopiëren van wat jou boeit. Vaak doe je dat door te imiteren en na te doen. En daar ligt jouw originaliteit besloten. “Probeer ook eens niet origineel te zijn (alleen dán ben je het)” verder lezen
Vals spelen is een kunst (of waarom je vaker je kennis overboord moeten gooien)
In eerdere blogposts verkende ik de manier om creativiteit te ontwikkelen door je analytische brein om de tuin te leiden, of dat nu is door iets ondersteboven te tekenen of door te tekenen zonder te kijken. Het zijn trucs die je zullen verrassen over het effect ervan.
Waar ik bij de laatste truc vooral niet keek naar wat ik zelf produceerde, deed ik afgelopen week een experiment waarbij het object dat je tekent en de tekening samenvallen. Je kijkt naar beide tegelijkertijd, door middel van een (plastic) plaat die je tussen jezelf en het object (in dit geval mijn linkerhand) houdt. Het is simpel. Je tekent direct op de plaat. “Vals spelen is een kunst (of waarom je vaker je kennis overboord moeten gooien)” verder lezen
Leid je innerlijke commentator vaker om de tuin
Het niet-weten of het onbekende opzoeken kan een goede strategie zijn om je te oefenen in creativiteit. Omdat mijn wetende, talige en analytische brein veel baat heeft bij overzichtelijkheid en ordelijkheid, probeert deze ook continu mijn andere helft te vertellen dat iets niet goed is, dat het anders moet of liever dat het goed is om het helemaal niet te doen. Want stel je eens voor …
“Leid je innerlijke commentator vaker om de tuin” verder lezen
Boekbespreking: The Origins of Creativity (Edward O. Wilson)
Deze boekbespreking is onderdeel van de blogreeks Wat is creativiteit?
The Origins of Creativity (2017) van bioloog Edward O. Wilson.
Over de oorsprong van creativiteit schrijft bioloog Edward O. Wilson dat het ultieme doel van creativiteit is om tot zelfinzicht te komen. Dat kan individueel zijn, maar ook cultureel. Zoals ook binnen de menswetenschappen (o.a. filosofie, theologie) staan vragen centraal als: Wie zijn we? “Boekbespreking: The Origins of Creativity (Edward O. Wilson)” verder lezen
Boekbespreking: Homo Ludens (Johan Huizinga)
Deze boekbespreking is onderdeel van de blogreeks Wat is creativiteit?
Homo Ludens: A Study of the Play-Element in Culture (1938) van historicus Johan Huizinga (1872-1945).
Eén van onze grootste historici Johan Huizinga (1872-1945) gaat in de klassieker Homo Ludens (de spelende mens) in op de creatieve impuls van de mens, de impuls om te spelen. Het boek is een ode aan vrijheid. De mens is volgens Huizinga vooral een spelende mens. En spel staat aan de basis van onze cultuur. Want cultuur ontstaat en ontwikkelt zich in én als spel. “Boekbespreking: Homo Ludens (Johan Huizinga)” verder lezen
Boekbespreking: Creativity (Mihaly Csikszentmihalyi)
Deze boekbespreking is onderdeel van de blogreeks Wat is creativiteit?
Creativity: The Psychology of Discovery and Invention (1996) van psycholoog Mihaly Csikszentmihalyi (1934-).
Wie flow zegt verwijst – misschien zonder dat te weten – naar iets dat binnen de positieve psychologie een begrip is. Dat is het geworden dankzij het onderzoek van één van de vooraanstaande onderzoekers op het gebied van creativiteit: Mihaly Csikszentmihalyi (1934). “Boekbespreking: Creativity (Mihaly Csikszentmihalyi)” verder lezen
Ah, creativiteit! Nu begrijp ik het
Dit is het afsluitende stuk van de blogreeks Wat is creativiteit? Aan de hand van drie boeken zocht ik een antwoord op de vraag wat we moeten verstaan onder creativiteit. Op basis van wetenschappelijk onderzoek dat is gedaan naar creativiteit, o.a. door Mihaly Csikszentmihalyi (auteur van Flow), heb ik het spreekwoordelijke kaf van het koren kunnen scheiden.
De 3 boeken die in de blogreeks centraal stonden waren:
- The Origins of Creativity (2017) van bioloog Edward O. Wilson
- Homo Ludens (1938) van cultuurhistoricus Johan Huizinga
- Creativity – The Psychology of Discovery and Invention (1997) van psycholoog Mihaly Csikszentmihalyi
Keer het om (en leer te denken als een kunstenaar)
Een paar maanden geleden kreeg ik het boek Drawing on the Right Side of the Brain in handen. Het is van kunstenaar en schrijver Betty Edwards. Kort na de eerste publicatie ervan in 1979 stond het voor ruim een jaar op de New York Times bestseller list.
Voor wie graag tekent en wie meer inzicht wil in hoe creativiteit ontstaat is dit boek een echte aanrader. Met het boek leer je niet alleen te tekenen – en nee het is niet geschreven voor creatieve genieën, maar voor iedereen die het wil leren – maar je leert door te tekenen tegelijkertijd je brein verkennen. Hoe dat kan? “Keer het om (en leer te denken als een kunstenaar)” verder lezen
Creatief denken bekeken vanuit de neurowetenschap
Afgelopen week liet ik me in de vrije uurtjes onderdompelen in wat neurowetenschappers te zeggen hebben over creativiteit. Een vraag die mij boeit is: Waarom is creativiteit niet resultaatgericht op te roepen?
Eén van de inzichten die hier een antwoord op geeft komt van neurowetenschapper David Eagleman.
Hij vraagt zich in deze video The Neuroscience of Creativity af hoe het komt dat de mens de enige soort is die zijn omgeving op grote schaal kan veranderen en naar zijn eigen hand kan zetten. Zijn antwoord is dat de mens zich niet hoeft te beperken tot een reflexmatige reactie op zijn omgeving en juist in staat is een bepaalde afstand in te nemen. “Creatief denken bekeken vanuit de neurowetenschap” verder lezen
Ochtendroutine
Afgelopen week las ik het boek Odd Type Writers van schrijver en creatief directeur Celia Blue Johnson. Het gaat over gewoonten en routines van schrijvers en één van de hoofdstukken – het is één van de kortste hoofdstukken, hoewel de lengte geen indicatie hoeft te zijn van het belang er van – gaat over ochtendroutines. Het moment dat de meeste grote schrijvers hun creatieve werk doen en hun meesterwerken tot stand komen.
Terwijl ik dit lijstje met tijden zag voelde ik me bemoedigd door de discipline van deze grote schrijvers. Maar het herinnerde me er ook aan hoe geschikt de ochtenden kunnen zijn voor creatief werk – of het nu schrijven is, tekenen of een andere creatieve activiteit. Leonardo da Vinci gebruikte de vroege ochtenden om dingen te noteren die hij graag wilde leren. “Ochtendroutine” verder lezen
Alles is ritme
Alles is ritme.
Ons hart pompt bloed door ons lichaam. We ademen. Praten. Lopen. Alles is ritme.
Je zegt dat je niet in de flow zat. Of je zegt dat je je eigen ritme hebt gevonden.
Je ademt. Praat. Loopt. En je bent je hiervan vaak niet bewust. Je denkt niet na bij elke adem, elk woord, elke stap.
Maar sta er eens bij stil. Alles om je heen versnelt zich, alles heeft een ritme. En vanuit stilstand ontdek je ook je eigen ritme. Je gedrag. Gewoonten. Ambities.
Stel je een percussie-ensemble voor waar jij een van de spelers bent.
Je speelt in de groove en luistert naar het geheel. Je gaat er in op. Je luistert ook naar je eigen ritme, je eigen geluid. Je zet je eigen accenten, kiest je eigen ruimte én laat ruimte voor de ander, je reageert op wat er gebeurt om je heen, je imiteert en varieert. Er ontstaat wrijving, plezier, spanning. Er ontstaat muziek.
Dat kan alleen als je je eigen ritme hebt gevonden binnen het grotere geheel.
Je publiek spitst de oren.
Zoals verwacht loopt alles anders
Met een probleem heb je altijd 3 mogelijkheden:
- los het op (pas de feiten aan je verwachtingen aan)
- laat het los (pas je verwachtingen aan de feiten aan)
- denk het om (je past je verwachtingen aan en daarop de feiten)
In het eerste geval zie je het probleem als een probleem. Los het op en het probleem verdwijnt.
In het tweede geval zie je de oplossing(en) als een probleem. Je kiest er voor het oorspronkelijke probleem los te laten. Het probleem verdwijnt.
In het laatste geval besluit je om een probleem als een kans te zien. Je creëert van een probleem een nieuwe mogelijkheid. Eerst accepteer je de feiten. Dan pas je je verwachtingen aan waarna je de feiten daar weer op aanpast.
Geïnspireerd op het boekje Zoals verwacht loopt alles anders van theatermaker en regisseur Berthold Gunster